ARRATS IZUGARRIA!

        Serafin Baroja , 1880

 

 

Gorriak daude goiak urrutiraino

ageri dan guzia gorria dago

ta lurrak baino

izutzen du zeruak azkoz gehiago.

Argitan zabaltzen da zeru goibela

ilargi gabe

zer dohakabe!

hodoiak su garretan balitz bezela

ta infernuak balira gauaren jabe.

 

Arrats izugarria! Ordu tristeak!

Nora begiak jaso, penen kupidan

malkoz beteak,

zeruak ere bada etsai baziran?

Huri leial gaixoa garretan dana

ta zeru gorrak,

hagitz gogorrak,

irabiatzen ditu berriz gugana

elementen boladan suzko kanborrak.

 

Itsasotik sortuko lanbro dokaitzak

burrunbadan igoak turmoi tartean

ziran ekaitzak

eta zartatu orduko, tximist kolpean

hodoi gaineko labe sutu hartatik

jasa ta ujola,

eurizko errola,

amiltzen zan lurrera, iduriturik

isurtzen ote ziran sua ta odola.

 

Sua ta odol gorria! Naga ta ikara,

sutunpadak, antsiak, hilkintza nonahi.

Tximist dardara,

biziak ta bizitzak, garren errakai

ta ixil-ixil zihoan odol erreka

karrikan behera

itsas aldera,

iturria gehiturik hilak taldeka

ez bazetorren sua eragoztera.

 

Zeru-lurrak haserre... Ustez anaiak

atzerritik ziranak gugana etorri

ziran etsaiak.

Nora bada begiak jaso ta egorri?

Ez lur, ez etxe, ez esku, bihotz tristea

noraganatu

non anparatu.

Burniz edo berunez laster hiltzea,

noralderik onena zan aukeratu!

 

Gizon hordi taldeak askai likitsan

etxerik etxe dabiltz lehian inoren

diru irritsan,

onraren zale, burniz pasatu ondoren

arpegi eman duen aita, semea

edo gizona

hiltzen dagona,

sentiturik batean agoni epea

ta antsi triste larri bat deitzen diona.

 

Zaharrak, nahiz egon zaharrez hobiko atean

ez ziran barkatuak, hain gutxi eriak,

beren ohean

hilak ziraden ume jaio berriak,

gorde nahirik, gaixoak, amen kolkoan

bien bihotzak

burni zorrotzak

urratzen ditu, ta amak hiltzerakoan

igaro behar ditu laidozko lotsak.

 

Lotsa ta hilkintza...! Baina nora naiz heldu?

Ez, herritar maiteak, ez det nahi zuen

beta goibeldu.

Gure asaben gaua gurtu nahi nuen,

jarriaz begi aurrean haien kondaira,

birtute haienak

danik onenak,

zer diran bizia utzi ta argi joaira

beti ikusi zazkigun beren izenak.

 

Asaba zar gureak joanak mundutik

Numanzitar errutsu haien modura

bizia emanik,

igo zinaten zuzen zeru altura!

Jaunak bere saria dizute ematen

ordu ezkero

bai, errauts bero,

martireak bezela igo zinaten

sugar Donostikotik pasa ta gero!

 

© Serafin Baroja