BASOILARRA

        Jean Baptiste Constantin , 1906

 

 

Basa oilarrak, Iratiko soroan

bedatsian, kantatzen du gozo-gozoan.

Haren botzak ez du oihana airatzen:

luto da, apal, ez da urrun hedatzen.

Halere, fama handi badu eginik

zeren den gutiz, bekanetan entzunik.

Bera, kukurukiaz, ez da, basoilarra

jarri nahi hain gora nola izarra.

Urguilurik ez du ihuiz hark agertu

izei tink batetan nahiago da sartu

hantik lepoa luzatuz, so egiteko

eta etsaier ahalaz gordatzeko.

Zer du, bedatsian, zuntzurra zaurturik

oihuka, eskuin-ezker bariaturik?

Ordian baizik ez du botza emaiten

ordian du bere buria entzunerazten.

Negia joan da bizi berri batera

oihaneko txoriak doatza sartzera.

Basoilar jaunak ere ez beitu nahi

Zokoan egon, barne ulun baten bahi

oiloer egin ahala, oihuz dago:

"Tziauzteie eneganat huillantxiago

ez dut aipaturen ezkur, ez ahabe

bai erranen utzul-ungururik gabe

zer zaitadan sartu barna bihotzian

zer dudan hartu osoki orai burian.

Nahi niz izan aita, ta familiatu

nahi dut lagun bat umekin bazkatu".

 

Zonbat nahi den, basoilarraren botza

luto, ulun eta uduriz ja hotza

bilerazi dutu oihaneko oiluak

hegal beltxak argitik, hoilirik moskuak.

Oilarrak, egun hartan, lotsa utzurik

urre lumak ekiari utzulurik

jei gaitzik gabe, egin du bere haita:

larri da bidean izateko aita.

 

Basa oilarra da, goure bortietan

ederrena ihize hegaldunetan.

Haren beztimenta anitx da aberats:

urre kolore, urdin, gorri ta berdats.

Eta haren korpitzaren egindura

erraiteko gabe da gaintik behera.

Damu da, egian, halako ihiziari

norbaitek traba ahal dion ezarri.

Mendiko ihizlari zanko-gogorra

goiz jeiki eta doa patarra gora.

Ezagutzen tu oilarraren egongiak

bai eta ere haren jan tenoriak.

Hantxe da oihan beltz handiaren barnen

oilarra izeietik jaitsi beno lehen.

Hegaxti gaizoa, ahabetze doiala.

jiten da argiaren hastetik berhala.

Askaria hartu dian bezain laster

kurrunkaz hasten da bere lagun gazter

eta bertan, zuhain gora baten gaina

lokada ondoan, hura date igaina.

Bena hirur beso zabaltuz hegalak

iharrausiz ahabe, tarta adarrak

airatzen delarik lekuz kanbiatzeko

han du tiroa lurrilat erorerazteko.

 

Ez dugu ezagutzen untsa Irati

bekan gir'izan aire hartzen han gainti.

Urraskatu dugu hatik best'oihanik

badugu zonbait zanko petan iganik.

Ibiltiaren kostuz, noiztarik noiztara

bildu dugu basoilar bat eskietara.

Bena noizko berri emaiten dut heben?

Zonbat bur unguru, geroztik izan den

ez lizateke aisa xuxen jakitia.

Gero're, bizi denak entzunen kukia.

 

© Jean Baptiste Constantin