HEMENGO MANERA
Jean Elizalde , 1916
J. Barbier jaunari
Adixkide xaharra, milaka goraintzi
erreka ilun hautan ez zaitut ahantzi
gorputzez gerlan bainan bihotzez nunhai
hobe nuke hor banintz orain eta beti!
Errana badakizu nik baino hobeki
pegarra hausten dela ureratuz beti.
Aspaldian hemen naiz suan ardiz erdi
eta oraino... Futxo, zu bezala bizi!
Egia bera baita, ez dut ukatuko
aski izan dugula gerlaz asetzeko
zer bihotza behar den gogor egiteko!
Ikusi behar dire denak sinesteko.
Nola ahantz sekulan lehen egun tzarrak
hastean galdu ziren eremu ederrak?
Begietan beheiti denek zer nigarrak!
Xutik atxiki gaitu alemanen herrak!
Azkenekotz bihotzak gaindi egin zaukun
alemana sarturik Frantzian hain urrun
-Alto! -genion erran-. Geldi hadi, egun
ez duk egitekorik ez hemen ez nihun.
Kanoiak jarri ziren denak lerro-lerro
eta hasi karraskan orro eta orro
iduri zuten kasik ehun mila ero
han emanak hausteko beso, zango, zorro...
Gu gordeak ginauden oihan beltzenetan
handik abiatzeko geroxago metan
baionetak distirant gure xixpen puntan
bihotza kexu bainan alegrantzietan.
Aitzindariek keinu egin zuteneko
han ginen xutik denak baionetak alto
hona beraz orena irri egiteko!
Baina "hek" han zoazin, debruek hausteko.
Ez da hain gerlaria, beraz, alemana?
Zertako doa hala debruetan barna?
Asmatu duelakotz denek egin zina:
segituko dugula hil arte aitzina!
Erderki zoan gerla. Behar zen segitu.
Orduan zer ote da Frantzian gertatu?
Ala zerbeit ote zen norbeiti eskastu?
Dena den, erreketan zitzaizkun "hek" sartu!
Craonneko pentokan zer egun luzeak!
han iragan ditugun bihotzmin nekeak!
Min egiten daut-eta kasik oroitzeak
zoazte otoi urrun hoin amets trixteak!
Han dagozi betikotz hainbertze eskualdun!
Zer trixtezia hori, etxetik hain urrun!
Haurrez gabetu amak, zauzte, zauzte ilun
halako bihotzminik ez ditake nihun!
Hainbertze odol onek busti duen lurra
ez ezak sekulan ahantz guri dukan zorra.
Zorigaitzez ez hintzen hain jainkotiarra
berriz bide tzarrerat ez hadila lerra.
Craonnen azkenekotz hangotuak ginen
ez zen lehen bezala etsaia oldartzen
badaki eskualduna zer gerlaria den.
Bertzetan ez baginu frogarik ematen...!
Bai, frogatu behar da bertze nonbeit ere
Verdune nahi luke alemanak bere.
Heldu da. Gelditzekotz orai da tenore.
Bagoazi. Zoin ilun...! Kantatuz halere.
Ezin sinetsia da hantxe zer modua!
Nola zuten kanoiek lurra larrutua!
Deusik ez zen ageri baizik eta sua
sua hemen, han sua. Oi, zer infernua!
Harrituak bezala sartu ginen suan
esperantza guzia emanik zeruan.
Etsaia agertu zen nonbeitik orduan
debru batzu iduri galduak munduan!
Haste hartan bezala bero eta suharra
bihotzetan sortu zen berriz ere herra.
Nola holakoetan ez ahantz beldurra!
Zoin higuingarria den aleman muturra!
Ez badezaket ere kontu onik eman
daukat hil ditugula bortz mila aleman.
Bakotxak nahi zuen berea atxeman
oroitzapenen bat nahiz etxerat ereman...
Nork behar ote zuen lehenik lotsatu?
Gerlan eskualduna nork behar du garaitu?
Alemana, hobe duk gudua gelditu!
Gelditu zuen beraz, eta gu nausitu.
Han ere isuri da gure odoletik
eskualdun odol eder, bero, suharretik.
Amek eginen dute nigar gozo onik!
Jainko Jaunak detzala kontsola zerutik.
Oihanetan gordeak orai eskualdunak
ez ditu lotsatuko hemengo ilunak.
Bai, ilun dire hemen gau eta egunak
oihanez kanpo deusik ez baitu Argonak.
Bainan etorri zaiku nonbeitik berria
hasi dutela berriz oldar bat handia.
Hobe, eginen dugu behar den guzia
betikotz lehertzeko aleman zerria!
Eguberriri buruz... edo berantxago
eskualdunak etxerak dire itzuliko.
Bazaitzu gerlan egin dutela askitto?
Beraz "Ongi Etorri" molda zuk orduko!
© Jean Elizalde