HIRIKO MANERA
Jean Elizalde , 1917
Ifernuko deabrua sarturik bururat
gazte-gazte gan nintzen herritik kanporat.
Zoriona ez bila, gaztea, hirian:
han izanen duzu maiz... nigarra begian!
Iduritzen zitzaitan hirirat sartzean
hautsa bezala zela sosa lur gainean:
biltzeko kasik aski harat makurtzea.
Hemen sos egiteko... manera tristea!
Lanean leherturik ez naiz aberastu
zeren hirian baita sos bezanbat gastu.
Zarpak hutsik nabila maixko karriketan
Bethiri Sants tristea nere begietan!
Sosik ezin bil eta osasuna galdu:
horra beraz hirian nik zer dutan bildu.
Etxerat itzultzeko banuke xedea
baina ez dut indarrik, luze da bidea.
Gaua etorri eta tristerik ohean
zenbait amets egin dut nere bihotzean.
Amets ederrek tripa ez dute betetzen
gero ta hitsago zait hiria agertzen.
Nik sosik gabe eta zergak emendatzen
hirian pobreari ez dute barkatzen.
Presondegia zer den behin dut dastatu
zeren zerga ez nuen aski goiz pagatu.
Haurra zoaz hirirat nahiz aberastu:
laster beharko duzu nigarretan urtu.
Zaude etxean, ez da deus onik hirian
hirirat doana maiz han da miserian.
Zer dute jostatzeko hiriek bertzalde?
Deus ez dezaket kausi hoberenen alde...
Idek zatzu begiak eta ikus hemen
erranen duzu segur: Bai, hala da. Amen.
Zer etxe itsusiak diren hirietan!
Ikatza bezin beltzak aitzin-gibelean!
Non dira mendixkako etxetto xuriak
lau haitz eder ondoren erdian jarriak?
Herriko eskualdunen matela gorriak?
Zangar haitzak bezala lurrean jarriak!
Hemen hiratuz noa jateko txarrean:
ez dakite bizitzen hiri ilunean.
Eta zer dut oraino hirian ikusten?
Hemen ezx dakitela ongi libertitzen...
Bego pilota nausi ongi jostatzeko
bego pilota nausi odola pizteko!
Neskatxa bat triste karrikan badoa?
Hiltzerat ote doa hoin xuri gaixoa?
FGu, zikin! Edertzeko bete da irinez...
Horra zertaratzen den hemen nahita ez!
Baserrian dagona han gaindi dagola
ez zaio ur eginen barnean odola.
Oxula egon banintz ni ere mendian
egun ez nuke segur nigarra begian!
Oi baserri maitea, hi haut adoratzen
hiri hau infernu bat zaitak iduritzen!
Bola ahantz sekulan zaharren oihua:
"Eskual Herri gurea, zer parabisua!"
© Jean Elizalde