TORI NIRE EDONTZIA

        Iokin Zaitegi , 1934

 

 

Tori artzai-ontzi au, olerkaria!

Txatxarra izan arren, abenda-odolez

igortzi eta aren gogoaren atsez

lurrindu baitizut nire oparia!

 

Aitonaren aitak asi zun arloa;

oianean ezpel makila ebaki

ta pitxi bailitzan landu dut poliki...

Azaltzera noa gure lan asmoa.

 

Belarra morrozten ardia dakusgu:

bildotsen pakea begi-biotzetan

izaki, ordeka erdiko aitzetan

exeririk aizto utsez egin dugu.

 

Edontzi inguruko azal-goi batean

artzai-bizitzunak irarri genitun:

Euzki biribila etzatera, an... urrun.

Baseliz gailurra iartzen du argitan.

 

Urrutx makila artu eta artzai gaztea

txistu ioka mendi gorantza dioa.

Erpin goiak igo ta ardi erdiloa

txistu zorrotz otsez itzar da maitea.

 

Berealakoan, bidetxigor zear,

berago ikusten dan txabolara doaz

ardiak. Artesi baten bereziaz

batzekoak, itxi oi du ataka azkar.

 

Umedun ardiak etzalekurantza

doaz. Be aldean, kaikua iztar arten

loturik, badago artzai esne batzen:

aren asmoa badoa arat-onuntza!

 

Irudin dagonez, batzu izuti-uzkur,

bestetzu otzanak dira batzekoan.

Otzanak, lepoker, ausnarka dagoan

antza du, geldirik eta ipurdi-makur.

 

Izuak artzaiek beregana ditu,

ontziratzeraino errape: iztarretik

oraturik dakarz. Erro banetatik

esku biaz eldu ta laixter ieixten du.

 

Erroberoa badator txirrioan...

Batutako esnez kaikua gainezka,

bits zuri arroa dula iarioka

dager irarririk ontzi azalean.

 

Beste goialdean, bertsolari zarra,

eskuan sagardo edontzia izaki,

itzneurtu ederrak esanaz iarraiki.

Inguruko gaztek ezpainetan parra...

 

Beraxego, itsaso geldiezin barna

arrantzale beso-aunatuak ager.

Goiznabar minean uretan lur musker

dakuste: aize da-ta, yitoan txalupa.

 

Txopa aldean zutik lemazain sendoa,

ta begiak ñir-ñir lurra ikustekoan.

Begi-zimur ta ile-zuri agure izan

arren, zainak lertu zorian lepoa.

 

Irudi guziak bizi bai bizirik

ziruditen: orren ikusgarri zegon!

Ontzi berriaren usaia zerion:

egundo inork ez baitzun edan oraindik.

 

Aurten, udaberriz, buka dizut lana.

Inguruko pago pertxentak orrimin,

ta nire barruan biotzak neskamin...

Txori bi egaka zeru garbi barna.

 

Ordun, zagi bizi lez biotz-azia

lauskituaz, asmo eder aratzena

ereika aterata, ontziaren barna

ialgi dut, iduri larrosa gorria.

 

Barnean asmoak irakin dagio:

gaineratu nitun oroipen goxoak,

ipui zarren ezti eta gogo-ikarak...

ardo zarren zilar aparra dario.

 

Ikusten dezunez, edontzi onetan

eusko-bizikera eden nai izan dizut:

Zure olerkien ordainez damatzut,

edan zazun gogoz idatzi aurrean.

 

© Iokin Zaitegi