AHAIDE DELEZIUS HUNTAN

        Etxahun , 1849

 

 

Ahaide delezius huntan bi berset gei tit khantatü,

Ene bizitze mulde gaitza münd'orori deklaratü:

Ihuri sos bat ebatsi gabe ez eskandalik txerkhatü,

Hamar urtheren galeretan nahi ükhen naie sarthü.

 

Ebili nüzü kharriketan, ene bidaje handitan,

Amorioz nindaguelarik xarmagarrien huñetan,

Ixter-begiak zaudelarik eia nun sarthüren nintzan;

Bena haien ororen gatik, ni maitiaren lekhian.

 

Zelietako Jinko jauna, zützaz nüzü estonatzen,

Zerentako hain desbardin gütüzün heben egiten,

Batak indarrik gabe, besteak zentzü gabe, bethi praube agitzen,

Mündü huntarik bestila baiko, han gira denak bardintzen.

 

Mündian ba-girade hanitx malerus girenik,

Bena ihur ere ez etxekuak nik bezañ krüdel ükhenik,

Areta amak bost etxetako primü nintzan sortürik,

Mündüz-mündu igorten naie, deüs nütinak idekirik.

 

Jinkuak maradika beza Gaztalondo Topetia,

Bai eta neskatila praubetan amorio ezartia!

Nik batetan ezari düdalakoz, izan niz desprimütia,

Egüzaitak egin zereitan ordeñiaren haustia.

 

Hazi behar nin phüntin lanin nintzan hasi,

Desprimüt nentzan lotsaz, nahiz aita trenderazi;

Osagarria, hari khausitü nahiz, benin gal-erazi:

Bizipidia gal beldürrez, hura nian irabazi!

 

Ene aitak destinatia ükhen nian espusatü,

Erranik nahi zeitadala primajia errendatü.

Ene maite fidel ezagütia horregati kitatü,

Eta beste maiterik zin bat ene phena-gei hartü.

 

Bi hilabetez egon niz presu, ene emaztia gati,

Hura xalantareki etxen; ni hañ nintzan jelosi!

Ber denbaran anaiak defautez prosesa jüjerazi,

Ene hunaren gozatü nahiz, ni kondena-erazi.

 

Ene anaie maltzürra, aski hitzaiket mendeki,

Eta lehen ützitia orotan fraudaz ideki.

Orai khorpitzeko xangriak behar nik eihar-erazi:

Presutegin hil behar diat edo amuinan hasi.

 

Ene seme nik primütia, egin deitak traditzia,

Anaik zeitadanin ützi-erazi Frantzia.

Adixkidez nahiz libra-eraz nentzan, egin nihauren bilaiztia,

Eta hik, hen ixilik, egin kondena-eraztia.

 

Musde Düfis, jaun Presidenta, eta Musde Andurein jauna,

Galdürik niz enialakoz semireki nin deseña;

Zien letera eraman' ba'leitade Pau'eko jaun-jüjen gana,

Libratüren zien bere aita, bizia zor zieiona.

 

Pau'eko jaun jüjek ba'lie hire finazia jakintü,

Frauderiaz hila ene lekhia bilhatü,

Enündia ez kundena-eraziren, bena aita hik traditü,

Eta ni kundena-erazi naik, nahiz ene huna gozatü

 

Oi! Jüstizia injüstua, igorri naizü herriti,

Ebatsi deitan etxaltin den anaiaren ihesi!

Ene semik ez nahi hazi, hari nik eman huneti:

Behar düt hil presutegin, edo bizi amuinati.

 

Bi urthe igaran tiat España'n pelegri gisa,

Hire ganik deüs ezin ükhenez, bizien bilha.

Orai jin nitzaik sokhorri galthoz, heltürik ezin-bestila:

Ene etxerik hik igorri, erranik han deüs enila.

 

Bi hilabetez egon nük, lotsaz sabaietan ikhara,

Ezpenündia hik utzi nahi ene sükaltila sartzera,

Ez hik ez hire emaztik ene ohin lotzera:

Jüstugo zia lo zedin hire küñata, izorra!

 

Adio erraiten deizüt ene phena-gei hartia,

Bena orai, zütüdano, zil ene kontsolu guzia!

Athorra bat eman deitazü, destrenpien erekeitia,

Ikhara zinadelarik ereñak eraiki, trixtia!

 

Zortzi urtheren erraiten deizüt bihotz-minez adio;

Haboro bizitzen ezpa'niz, Josafatera artio.

Inkas eta bizitzen ba'girade biak mündin orano,

Algarreki izanen gira Jinkuk berhez artino.

 

Ene etxalte zabalin ezari ninak zureki,

Sar enendin, gai oroz, borthak diztatzü esteki,

Ezpetzeion phenarik, haurrak ützirik zureki,

Amuinan ene igortik, hi athorra xiloeki.

 

Semiari neionian egin photeren üztia,

Beste haurrer niezün egin borthen zerratzia,

Eta zü ezari neskato etxen, malerus trixtia

Aita eta ama, sogizie zer den haurren bilaiztia!

 

Adio erraiten deiziet, ene haur dotherik gabik,

Ene süberte malerusak, trixtik, hola ezarik;

Har itzatzie, ene gisa, pazentziareki khürütxik;

Zien salbamentia hetzaz txerka, imita Jesüs-Krixt.

 

Adio erraiten dereñat, ene alhaba bakhotxa:

Etxen edük-ezan üsatü diñan kundüta,

Küñat küñater eman beria, haurrer Jinkuen kreinta,

Senharraren hun izan eta zaharrak errespeta.

 

Etxahun, nausi famatia, galdü dük libertatia;

Eta orai dük trixtezia, hareki ezin-bestia,

Hire ixter-begiek aisa goihera die erria:

Amuinan behar dük ebili, edo hartü pelegri bidia.

 

Izan nüzü Jondane Jaka'n, Erruma'n eta Loreta'n,

Bethi, jente hunen medioz, biz'izan niz ene bidajitan.

Orai ere abiatzen beniz leheneko ber gisatan,

Jinko Jauna, lagünt nezazü ene behar-ordietan.

 

Zelietako Jinko Jauna, zuri gomendatzen nüzü,

Ezi beste lagünguak akabi ziztadatzü.

Libertate huna eta uhuriak galadürik agitzen nüzü,

Khorpitzaren gal lotsaz, mündüz-mündu ba-nuazü.

 

Khantore horik huntü dütüt Uñhurritze'ko bortian,

Erruma'rat abiun nintzalarik, hoiek ezari heñian.

Hil ba'nendi ere holako bidaje lüzian,

Ziberua'n khanta ditzatzien, ene orhitmentxian.

 

© Etxahun