LEHEN ETA ORAI

        Jean Baptiste Elizanburu , XIX. mendea

 

 

Izan nauk iparrera hego aldetik,

Iguzkiko partera mendebaldetik,

Eta ez diat ikusi guzien gainetik

Inozentzia ainitz gizonen partetik.

        Abila hargatik

        Duk, egundainotik,

        Egin gabe deusik,

Ederkiena bizi bertzen lanetik.

 

Munduan jarri huan injustizia

Nagusitu zelakotz alderkeria.

Zenbait abilek ez dik denbora handia

Beretua zutela mundu hau guzia...

        Hik, laboraria,

        Eragin hazia

        Eta bil bihia?

Abilentzako huan ogi xuria!

 

Aditu diat ere bazka onenak

Ez zituela zaldi nekatzen zenak ;

Oilo, oilasko eta oilanda gizenak

Jaten ez zituztela hazten zituenak ;

        Janari finenak

        Arno gozoenak,

        Gauza hoberenak,

Abilek zituztela iresten denak!

 

Sortzetik hiltzeraino, laboraria,

Uztarripean huan hire tokia,

Eta beti lanean higatuz bizia,

Hirerik ez ukeian non pausa eria:

        Bertzena guzia!

        Zer injustizia

        Ikaragarria!

Azienden herronkan hintzen jarria.

 

Hogoi mendez bedere hola munduan

Gizona gizonaren esklabo huan.

Abilek ezarria urrezko tronuan

Bahuan bat errege guzien buruan.

        Haren inguruan

        Alferrak hituan

        Bizi deskantsuan,

Eta gu lanarekin beti guduan.

 

Lagunak ez dute errex orai sinesten

Jenden inozentzia nolakoa zen:

Erregeren nahia baldin hala bazen,

Miliunka zitian gizonak altxatzen,

        Armak harrarazten,

        Lerroak ezartzen,

        Gerlarat igortzen...

Eta han inozentek elgar xahutzen.

 

Zinez zorigaitzeko denbora hetan

Nolako miseria zen bazterretan!

Pobreak biluzikan nonahi bidetan

Hotzak eta goseak hilak erdietan.

        Zenbat ama, hetan,

        haurrak besoetan,

        Gaxoak herrestan.

Alferrak libertitzen jauregietan!

 

Etorri huan bada noizbait orena

Gizona herrestatik altxatu zuena,

Eta porroskaturik gate zakarkena

Bere gizon-dretxoak hartu zituena...

        Hau gure aitena

        Duk obra lehena

        Eta ederrena.

Gizona esklabotik egin zutena.

 

Xoil ez dik ehun urte, lagun maiteak,

Gizonaren herrunkan gure jartzeak.

Lehen batzu nagusi, esklabo bertzeak...

Irudi aita baten ez ziren umeak.

        geroztik jendeak

        handiak, xumeak,

        Aberats, pobreak,

Lerro berean gaitik jarri legeak.

 

Ala dadin aberats ala pobrea,

Gizona gizonaren duk haurridea,

Eta gu gioratzeko bertzen apaltzea

Gure anaiari duk laido egitea.

        Elgar aditzea

        Elgar maitatzea

        Eta laguntzea,

Hori duk egiazko Jainko legea!

 

© Jean Baptiste Elizanburu